تأثیر مایکوپلاسماسینویه بر سلامت مرغان تخم گذار شما

تأثیر مایکوپلاسما_­سینویه بر سلامت مرغان تخم گذار شما

در هر دو مقیاس اندازه و تعداد ژن،مایکوپلاسماها کوچک­ترین موجودات زنده هستند و بر خلاف سایر باکتری­ها، فاقد دیواره سلولی می باشند. دو گونه مایکوپلاسما وجود دارد: مایکوپلاسما­گالی­سپتیکوم (MG) و مایکوپلاسما­­سینویه (MS) که باعث ایجاد بیماری در جوجه­ ها می شوند. معمولاً MG گونه بیماری زا تری است و خسارات اقتصادی بیشتری ایجاد مینماید.

مایکوپلاسما­­سینویه شیوع بیشتری دارد و عامل بیماری زای رایج در فارم های تخم­ گذار تجاری چند سنی است.توانایی سویه­ های MS بر پایه ایجاد بیماری به طور گسترده ای متفاوت است و بسیاری از سویه­ ها به طور خفیف ظاهر میشوند. سویه های  MSبا بیماری زایی بیشتر می توانند بیماری تنفسی، کاهش تولید تخم مرغ و عفونت های مفصلی مشهودی در پرندگان حساس ایجاد نمایند.

مایکوپلاسما­­سینویه ممکن است همیشه عامل بیماری­زای اولیه نباشد و غالباً به صورت عفونت توأم با سایر عوامل بیماری زای تنفسی به خصوص ویروس بیماری نیوکاسل (NDV) و ویروس برونشیت عفونی (IBV) رخ میدهد. بیماری تنفسی مزمن ناشی از این عفونت ها می­تواند مشهود باشد؛ به خصوص در شرایط محیطی نامساعد مانند آمونیاک بالا، سرما و گرد و غبار. ممکن است پرندگان آلوده به MS نسبت به واکسن های زنده IBV و NDVواکنش­ پذیرتر باشند. MS در بیماریزایی پریتونیت ناشی از زرده تخم مرغ آلوده بهE.coli دخیل بوده­ است.

علائم بالینی

عمدتاً مایکوپلاسما سینویه در جوجه­ ها به صورت یک عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رخ میدهد و ممکن است با خس خس خفیفی (صداهای تنفسی) بروز یابد، اما غالباً بی علائم (تحت بالینی) است. ممکن است در صورت گسترش عفونت بعضی از سویه های MS به مفاصل، سلسله مراتبی از فاز حاد تا مزمن وجود داشته باشد. کلونیزه شدن بافت مفصلی باعث التهاب غشاهای سینویال و تاندون ­ها (تنوسینویت اگزوداتیو) میشود که نهایتاً منجر به لنگش میگردد. مفاصل هوک (مفصل تیبیو­متاتارس) و بالشتک­های کف پایی، نواحی اولیه ای هستند که درگیر میشوند، اما ممکن است سایر مفاصل و کیسه استخوان جناغ درگیر شوند. این مهم می­تواند در گله­ هایی با سن چهار هفته رخ دهد اما در اکثر موارد، بلافاصله بعد از انتقال پولت های بالغ به فارم تخم گذار، اتفاق می افتد.

تأثیر بر تولید تخم مرغ

معمولاً اگر گله طی دوره پرورش در مواجهه با MS قرار گیرد، اثر کمی بر تولید تخم مرغ ایجاد می گردد. گله هایی که طی دوره تخم گذاری با عفونت مواجه میشوند، ممکن است دچار کاهش تولید تخم مرغ و کاهش میزان تخم­ مرغهایی قابل جمع آوری شوند. ممکن است ظاهر منحنی تولید تخم مرغ در گله MS­­مثبت پر پیچ و خم باشد؛ به خصوص در گله هایی با برنامه آنتی ­بیوتیک درمانی در جیره.

تنوسینویت منجر به لنگش می تواند به علت تضعیف حرکت به سمت غذا، آب و لانه، اثر منفی­تری بر تولید تخم مرغ داشته باشد.

اثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ

اخیراً سویه­ های MS با گرایش به اویداکتدر تخم گذارهای تجاری ظاهر شده­اند. در گله های آلوده به این سویه های MS، افزایش تخم مرغهای شکسته و شکاف ­دار دیده شده است. نقصی بارز در پوسته انتهای نوک تخم مرغ می تواند دیده شود. دو سانتی متر از سطح پوسته رأس تخم مرغ ناهنجار است که همراه با نازک شدن و نیمه شفاف شدن می باشد و به عنوان تخم مرغ شیشه ای از آن یاد می گردد. نمای میکروسکوپ الکترونی نشان می دهد که این پوسته ها فاقد لایه برآمدگی انگشتی و بخشی از لایه پرچین هستند.

انتقال

بسیاری از گونه های طیوری می توانند MS را حمل و تکثیر نمایند که شامل مرغ ها، بوقلمون ها واکثر پرندگان وحشی به خصوص گنجشک ها می باشند. انتقال افقی  MSبین پرندگان به وسیله تماس مستقیم با ترشحات تنفسی رخ میدهد که منجر به گسترش آرام در گله می گردد. میزان شیوع در گله بین سن یک تا چهار هفتگی است و به میزان زیادی بسته به میزان بیماری زایی سویه عفونی، نوع سالن و شرایط محیطی دارد.

در مجموع، مایکوپلاسما گسترش آرامی در تجهیزات دارد اما نهایتاً تمام پرندگان گله را آلوده می نماید. همه پرندگان آلوده علائم بالینی MS را نشان نمی دهند. پرندگان آلوده به طور بالقوه ای به عنوان پخش کننده بیماری باقی میمانند و حتی با آنتی ­بیوتیک درمانی، گله آلوده باقی مانده و مادام العمر حامل هستند.

انتقال عمودی فاکتور مهمی در انتشارMS میباشد. زمانی که گله مادر آلوده شود، بیشترین میزان دفع چهار تا شش هفته پس از آلودگی می­باشد؛ لذا معمولاً میزان انتقال عمودی به جوجه ها کاهش یافته و دوره ای می شود که همزمان با دورههای استرسی است.

استفاده از تخم­ مرغ های جوجه کشی از گله­ های مولد­MS مثبت به شدت منع شده است.گله مادر MS مثبت باید حذف گردد؛ سپس لازم است جوجه­ ها جداگانه هچ شوند و فارم مقصد ایزوله گردد. ممکن است به درمان آنتی بیوتیکی جوجه ها در دو هفته اول زندگی نیاز باشد و مراقبت بیشتر کمک کننده می باشد.

مایکوپلاسما­­سینویه می تواند مقاومت کرده و دو تا سه روز روی پر و مواد مختلف مانند پارچه نخی، پلاستیک و چوب به طور عفونی باقی بماند. مایکوپلاسما می تواند روی بینی انسان حمل گردد. اندازه و وزن کم، این اجازه را می­دهد تا هشت کیلومتر در هوا روی گرد و خاک یا ذرات خاکستر حمل شوند. تحقیق انجام شده بر روی موی سنتزی نشان داد که زمان بقا تا نه روز میباشد. مایکوپلاسما می تواند به مدت طولانی­ تری در آب، خاک و تخم مرغ زنده بماند.

دوره جوجه کشی

معمولاً آلودگی تماسی در جوجه کشی در 11 تا 21 روزگی رخ میدهد. غالباً جوجه هایی که به طور عمودی آلوده شده اند، علائم MS را در چند روز اول بعد از جوجه کشی نشان میدهند.

تشخیص

تشخیص MS بر اساس مشاهده علائم بالینی بیماریهای تنفسی و لنگش است.چهره بالینی بیماری تنفسی ناشی از MS مشابه سایر عوامل بیماری­زای تنفسی می باشد. تورم مفصل و ضایعات غشای مفصلی ایجاد شده توسط MS مشابه سایر باکتری ها نظیر استافیلوکوکوس می باشد. حضور ناهنجاری­های پوسته رأس تخم مرغ حاکی از درگیری MS است. نهایتاً تأیید آزمایشگاه برای تشخیص قطعی نیاز میباشد.

آزمایشگاه

علت انجام آزمایش برای مایکوپلاسما سینویه بر اساس نوع گله متفاوت است.اهداف در پرندگان تجاری شامل بررسی موفقیت واکسیناسیون، سروکانورت طبیعی گله و یا بررسی منفی ماندن گله می باشد. برای تمامی این گله ها آزمایشات سرولوژی جهت استفاده رایج تر هستند. از آن جایی که در گله های اجداد هدف منفی ماندن است، انجام آزمایشات حساس­تر و اختصاصی ­تری توصیه می گردد. در نتیجه، PCR به آزمایش مورد توجهی تبدیل شده است زیرا زمان بررسی سریع­ تر بوده و دقت بالاتری دارد.

آزمایشات سرولوژی رایج شامل تست آگلوتیناسیون سرمی پلت SPA) و (RPA، منع هماگلوتیناسیون (HI) و سنجش آنزیم متصل به جاذب ایمنی (ELISA)می باشد که همگی انواع مختلف آنتی­ بادی های مختص MS را اندازه گیری مینمایند. SPA، آنتی­ بادی IgM را شناسایی می کند که سه تا پنج روز بعد از عفونت یافت می شود و میتواند تا 80 روز باقی بماند.

HI و ELISA آنتی بادی IgG را شناسایی می کنند که عموماً هفت تا ده روز بعد از عفونت یافت می شودو تا شش ماه باقی می ماند. ممکن است تمامی آزمایشات سرولوژی MS به میزان کمی نتایج مثبت کاذب را نشان دهند. مثبت کاذب بیشتر در جوجه های جوان و پرندگان واکسینه شده با امولسیون روغنی (دو تا چهار هفته قبل از آزمایش) دیده می شود. لذا آزمایشات سرولوژی تنها باید برای اهداف آزمایشی استفاده شوند و لازم است جهت تأیید، نتایج مثبت با آزمایشات ایزولاسیون و PCRبررسی شوند.

واکنش زنجیره پلی مراز (PCR) روشی عملی جهت تأیید عفونت MS در گله است. این آزمایش،DNA مخصوص MS را شناسایی می کند که نشان می دهد میکروارگانیسم MS در زمان آزمایش در پرنده وجود داشته است. آزمایشات PCR مختص MS، حساسیت و دقت بالایی دارند. این آزمایش برای رسیدن به نتیجه،تنها چند ساعت زمان نیاز دارد و عفونتMSرا قبل از مثبت شدن آزمایشات سرولوژی، تأیید می نماید. بنابراین امروزه بسیاری از فارم های مادر از نمونه گیری PCR برای دستیابی به نتیجه استفاده می نمایند. از این جهت، مهم است که حداقل از 25 پرنده نمونه گیری شود. لازم است بهترین نمونه ها از شکاف کامی و غشاهای مفصلی اخذ گردند.

مزیت دیگر آزمایش PCR آن است که پروب های اختصاصی DNAتفریق بهتری بین MSفیلد و سویه های واکسنی ایجاد می نمایند.

کشت MS بیشترین موفقیت را در پرندگان به شدت آلوده دارد و با گسترش عفونت سخت تر می گردد. نمونه ها شامل اندام های تنفسی آلوده (نای، کیسه های هوایی، شش ها و سینوس ها) می باشد. اگر پرندگان لنگش را نشان دهند، می توان از غشاهای مفصلی آلوده و هر چرکی نمونه گیری نمود. جداسازی مایکوپلاسما نیاز به محیط کشت مخصوص دارد و این روشبرای رسیدن به نتیجه، چند روز زمان بر است.

آزمایشات ایمنوفلورسانس روی کلونی های مایکوپلاسما روشی سریع و قابل اعتماد جهت تشخیص MS می باشد.

درمان

بررسی آنتی بیوتیک ها در محیط آزمایشگاهی نشان داده است که MS به چندین آنتی بیوتیک حساس است که عبارتند ارAivlosin، تایلوزین، تیامولین، کلرتتراسایکلین، اکسی تتراسایکلین، لینکومایسین، کیتاسامایسین، انروفلوکساسین و دانوفلوکساسین. استفاده مکرر از هر آنتی بیوتیک در فارم منجر به افزایش توانایی باکتری در ایجاد مقاومت می گردد؛ لذا مهم است تا قبل از انتخاب آنتی بیوتیک برای درمان، حساسیت سویه جدا شده نسبت به چند آنتی بیوتیک مشخص گردد.

انتخاب آنتی بیوتیک باید بر اساس قوانین ناحیه و تحت راهنمایی دامپزشک صورت گیرد.

درمان تنوسینویت بی فایده است زیرا غالباً لنگش ناشی از جراحات و التهابات برگشت ناپذیر بافت مفصلی و تاندون ها می باشد. اکثراً جهت پاسخ گله در مراحل شدید، به دوزهای بالای آنتی بیوتیک نیاز است. استفاده از دوره هایی با دوز زیاد در بازه زمانی کوتاه مدت بر استفاده طولانی مدت که ممکن است منجر به افزایش مقاومت شود، ارجح است.

برخی شواهد موجود نشان می دهند که گله های مثبت می توانند با استفاده متداوم از دوزهای بالای آنتی بیوتیک های توأم و با رعایت امنیت زیستی، به گله های کاملاً منفی تبدیل شوند.

بررسی امنیت زیستی مؤثر

باید درگیری و شیوع بیماری در هر فارم بررسی گردد و لازم است تولیدکنندگان این موارد را مد نظر قرار دهند تا احتمال درگیری را به حداقل برسانند. بعضی از موارد شامل:

• پرهیز از فارم های تخم گذار چند سنی که گله های آلوده مسن تر می توانند گله های جوان تر را آلوده نمایند. به خاطر داشته باشید که گله های از قبل آلوده شده، متناوباً MS را در طول زندگیشان دفع می نمایند.
• باید فاصله از مرغداری مجاور به میزان حداکثر باشد.
• نباید هیچ پرنده دیگری وارد محوطه شود و کارکنان خارج از محیط کار، نباید هیچ گونه ارتباطی با پرندگان داشته باشند.
• لازم است از ارتباط با طیور مرغداری مجاور جلوگیری شود.
• باید وسایل نقلیه و تجهیزات در ورودی مرغداری و بخش ها ضدعفونی شوند.
• امکان استفاده از امکانات دوش گرفتن برای کارکنان وجود داشته باشد.
• برای کارکنان لباس و پاپوش محافظ تمیز تهیه شود و در مرغداری بماند.
• به کار بردن اقدامات بهداشتی نظیر شستن و ضدعفونی کردن دست ها بین سالنها و انبار.
• کنترل حیوانات (پرندگان وحشی و جوندگان) و منع دسترسی آن ها به تجهیزات طیور.
• استفاده از بستر و دیوارهای سفت منجر به ضدعفونی و تمیز کردن آسان تر و مؤثرتر می گردد.
• معدوم سازی تلفات با شیوه مناسب و در زمان مطلوب.

واکسیناسیون

واکسن زنده MS باعث کاهش دفع MS بیماریزا شده و منجر به کاهش میزان آلودگی محیطی می گردد. توسعه آنتی بادی ها در پاسخ به واکسن MS نقشی حیاتی در پیشگیری از عفونت دارد. در صورت وجود عفونت، ممکن است آنتی بادی ها به بهبود از MS فیلد کمک نمایند. گله های واکسینه شده ای که با MS فیلد مواجه می شوند، میزان کمتری از عفونت (سویه فیلد مثبت با PCR) را در مقایسه با فارم واکسینه نشده نشان می دهند. به علاوه، این گله های واکسینه شده چند هفته بعد از مواجهه با دارو درمانی، توانایی بهبود و حتی حذف سویه MS فیلدرا دارند؛ در حالی که در گله واکسینه نشده، MS فیلد مثبت باقی می ماند.

برای مؤثر واقع شدن واکسن زنده، پرندگان باید قبل از مواجهه با سویه های فیلد واکسن را دریافت نمایند.

اگر مواجهه زود هنگام مشکوک یا قابل انتظار است، بهتر است تا زمانی که گله بتواند واکسینه شود، با آنتی بیوتیک های پروفیلاکتیک درمان گردد. به خاطر داشته باشید که لازم است آنتی بیوتیک ها باید برای مدتی مناسب (حداقل هفت روز) قبل از استفاده از واکسن زنده MS قطع شوند.

برای ایجاد بهترین پاسخ واکسن MS-H، نیاز به استفاده از روش قطره چشمی می باشد. واکسن در دمای اتاق یا فریزر دچار تغییر شده و باید در دمای کمتر از 70- درجه سانتی گراد فریز گردد.

غالباً تولیدکنندگان صنعتی از واکسیناسیون امتناع می کنند زیرا واکسن برای ذخیره و آماده سازی، تمهیدات خاصی نیاز دارد. این خصوصیات باعث ایجاد چالش می گردد، اما با تهیه مناسب، روند بسیار موفقیت آمیز خواهد بود. هزینه مازاد واکسن باید در نظر گرفته شود اما غالباً هزینه درمان گله ای آلوده و خسارات بالقوه آن به تولید، هزینه برتر از واکسیناسیون می باشد.

منبع:

International Poultry Production, Volume 28 Number 4 (2020), Pages 13 and 15.

ترجمه و تحقیق دکتر فاطمه داودی. گروه علمی شرکت آرین رشد افزا (آرا)